راچڵەکین-

رۆژی چواری شوباتی هەموو ساڵێک لە جیهاندا بە رۆژی جیهانیی شێرپەنجە دیاریکراوە و ساڵانە لە جیهاندا بە مەراسیمی جیاواز کار لەسەر هۆشیارکردنەوەی رای گشتی و بەرەنگاربوونەوەی نەخۆشییەکە دەکرێتەوە.

لە دنیادا شێرپەنجە یەکێکە لە نەخۆشییە باوە کوشندەکان و ساڵانە بەپێی ئاماری رێکخراوی تەندروستیی جیهانیی نزیکەی 21 ملیۆن کەس لەسەرانسەری جیهان تووشی شێرپەنجە دەبن و لە نێوان حەوت بۆ 10 ملیۆن کەسیش بەهۆی ئەو نەخۆشیەوە گیان لەدەست دەدەن، ساڵانەش ئەو ئامارانە روو لە زیادبوون و هەڵکشانە، بەپێی ئاماری رێکخراوەکە شێرپەنجە لەسەر ئاستی دنیا بە دووەم کوشندەترین نەخۆشی دادەنرێت (دوای نەخۆشییەکانی دڵ).

رێکخراوی تەندروستیی جیهانیی رایگەیاندووە ئەگەر رێژەی تووشبووان بەو خێراییەی ئێستا لە زیادبووندابێت پێشبینی دەکرێت تاوەکو ساڵی 2040 لە ساڵێکدا، 25 ملیۆن کەس تووشی شێرپەنجەببن.

بەپێی توێژینەوەکانی رێکخراوە تەندروستییە جیهانییەکان، هۆکارە سەرەکییەکانی شێرپەنجە پیسبوونی رەگەزەکانی ژینگە، ژینگەی ناتەندروست، خواردنی ناتەندروست، جگەرەکێشان، خواردنەوە کحولییەکان، قەڵەویی، وەرزش نەکردن و شێوازی نارێکی ژیانە.

لە هەرێمی کوردستان ساڵانە سەدان کەس تووشی شێرپەنجە دەبن و سەدانیشیان بەهۆی نەخۆشییەکەوە گیان لەدەست دەدەن.

بەپێی دوا ئاماری وەزارەتی تەندروستیی حکوومەتی هەرێمی کوردستان کە رێژەی تووشبوانی بۆ ساڵی 2024 لە سەرانسەری هەرێمی کوردستان ئاشکرا کردبوو، سێ هەزار و 230 تووشبووی شێرپەنجە تۆمارکراوە، رێژەی لەسەدا 48.8 یان لە هەولێر بووە کە دەکاتە سێ هەزار و 50 کەس، لەسەدا 40.4ـی تووشبووان لە سلێمانی بوون کە دوو هەزار و 543 کەس بوون و لە دهۆک-یش 700 تووشبووی نوێ تۆمارکراوە کە رێژەی لەسەدا 11.1ـی تووشبووانی هەرێمی کوردستان دەکات.

لەنێو جۆرەکانی شێرپەنجە لە هەرێمی کوردستان، شێرپەنجەی مەمک زۆرترینیانە بەڕێژەی لەسەدا 18.58ـی تووشبووانی شێرپەنجە.

بەپێی ئامارەکەی وەزارەتی تەندروستیی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە هەرێمی کوردستان رێژەی تووشبووانی خانمان زیاترە لە پیاوان و لەسەدا ٥١ی تووشبووان ژن بوون و رێژەی لەسەدا 48 یان لە رەگەزی نێربوون.

ساڵانە لە جیهاندا بۆ بەرەنگاربوونەوەی نەخۆشی شێرپەنجە لە رۆژی چواری شوبات مەراسیم و چالاکی جۆراوجۆر رێکدەخرێت، ساڵی 2000 دەستەی نێودەوڵەتیی کۆنترۆڵکردنی شێرپەنجە لە جیهاندا، بڕیاریدا ئەو رۆژە بکرێتە رۆژێکی جیهانی بۆ رووبەڕووبوونەوەی نەخۆشییەکە و هۆشیارکردنەوەی کۆمەڵگا و بۆ یەکەمین جاریش لە پاریسی پایتەخی فەڕەنسا بڕیارەکە جێبەجێ کرا.

ئامانج لە دیاریکردنی رۆژەکە هۆشیارکردنەوەی خەڵکە لەبارەی پشکنینە پێشوەختەکان، دەستنیشانکردن و چارەسەرکردنی شێرپەنجە بەرلەوەی بگاتە قۆناغە مەترسیدارەکان.