راچڵەکین-

لەبارەی پرسی هەژاری و کەمکردنەوەی رێژەی بێکاری و بەرزکردنەوەی ئاستی داهاتی تاکەکەسی راچڵەکین پێشنیازێکی لەگەڵ راوێژکاری دارایی سەرۆک وەزیرانی عێراق تاوتوێ کرد و کە لەرێگایەوە دەتوانرێت پێویستی ٧٥٪ـی مانگانەی هەژارەکان لەرێگای بودجەوە پڕبکرێتەوە.

دوای ئەوەی راچڵەکین لەگەڵ مەزهەر محەمەد ساڵح، راوێژکاری دارایی سەرۆک وەزیرانی عێراق گفتوگۆیەکیان لەبارەی پێشنیازێک بۆ کەمکردنەوەی رێژەی هەژاری لە عێراق و هەرێم کرد. مەزهەر ساڵح باسی لەوە کرد، "پێشنیازەکەتان زۆر جوان گونجاوە و بۆ ئەو مەبەستەش لە بودجەدا هەنگاوی جدی نراوە، هەوڵیشدرابوو کە لە بودجەی ساڵی رابردوودا بڕی چوار ترلیۆن دینار بۆ کەسانی کەمدەرامەت تەرخان بکرێت".

لە گفتوگۆکەدا راچڵەکین ئەوەی لە مەزهەر ساڵح پرسی کە، پرسی هەژاری و بێکاری چەندین ساڵە بەرۆکی خێزانەکانی ناو عێراق و هەرێمی گرتووەتەوە، پلانی ئەوان بۆ چارەسەر ئەو پرسە چییە؟
مەزهەر محەمەد ساڵح لە وەڵامدا وتی، پرسی بێکاری و هەژاری ماوەی چەندین ساڵە بەردەوامە و چارەسەرکردنی کاتی دەوێت، بەڵام لە ئێستادا هەوڵدەدەن لە رێگای گۆڕانکاریکردن لە خەرجییەکانی بودجەوە بەشێک لەو کێشەیە چارەسەر بکەن.

راچڵەکین ئەوەی پرسی، کە بودجە چارەسەری سەرجەم گرفتەکان ناکات، پێویستە لەرێگای دەستی کارەوە هەژاری کەمبکرێتەوە و هەوڵی حکومەتی عێراق بۆ ئەو بابەتە چییە؟
راوێژکارەکەی سودانی باسی لەوە کرد، تەنها لەرێگای بودجەوە هەوڵدەدرێت کە ٧٥٪ـی پێویستی مانگانەی خێزانە هەژارەکان پڕبکرێتەوە کە بریتین لە (کەرەستەی خۆراک، پۆشاک، ئاو) و چەندین کەرەستەی دیکە و بۆ ئەو مەبەستەش بڕی چوار ترلیۆن دینار تەرخانکراوە، سەبارەت بە رەخساندنی هەلی کاریش، لەرێگای زیاتر لە ٣٠ گرێبەستی ئابووری پیشەسازی و بانکی حکومەت هەوڵی داوە لەم ساڵەوە هەلی کار بۆ ١٠٠ هەزار خێزان بڕەخسێنێت.

راچڵەکین ئەوەشی پرسی، ئەو دوو بابەتەی سەرەوە هێشتا چارەسەری کێشەکە ناکات، بەڵکو پێویستە سیستمی باج رێکبخرێت تاوەکو نرخی کەرەستە خۆراکییەکان و ئاستی بژێوی بەراورد بە کاڵاکان هاوتا ببنەوە، بۆ ئەو مەبەستە حکومەتی فیدراڵ دەیەوێت چی بکات؟

لەبەرامبەردا راوێژکارەکەی سودانی جەختی لەوە کردەوە، حکومەتی فیدڕاڵی بۆ کۆنتڕۆڵکردنی نرخی کاڵاکان و کەرەستە خۆراکییەکان هەوڵ دەدات لەرێگای رێکخستن و دووبارە هەموارکردنەوەی یاسای باج و رێکخستی باج داهاتی تاکەکەسی و گەشەی ئابووری عێراق بەرزتر بکاتەوە.

وتیشی، لە رابردووشدا هەوڵی بە ئەلیکترۆنیکردنی مامەڵەداراییەکان بۆ ئەو مەبەستە بووە، تاوەکو لەرێگایەوە کۆنتڕۆڵی نرخی کاڵاکان و بازاڕی عێراق بکرێت، هەروەها کەمکردنەوەی باج لەسەر بازرگانان هەنگاوێکی دیکەی عێراق بووە بۆ کەمکردنەوەی نرخی کەرەستە خۆراکییەکان، بەتایبەتیش (رۆن، شەکر، خوێ، مریشک، هێلکە، شیرەمەنی) لەرێگای پسوڵەی خۆراکەوە.


راچڵەکین لە کۆتایی گفتوگۆکەیدا لەگەڵ مەزهەر ساڵح ئەوەی خستەڕوو، بەتەنها کۆنتڕۆڵکردنی باج دەروازەیەک نییە بۆ کۆنتڕۆڵکردنی هەژاری و رێژەی بێکاری، بەڵکو گرنگە حکومەتی عێراق پشت بە سیستمی دابەشکردنەوەی باجی داهات ببەستێت، ئایا حکومەت هیچ بیری لەوە کردووەتەوە ئەم هەنگاوەش بگرێتە بەر؟

ئەو راوێژکارەی سودانی ئەوەی روونکردنەوە، عێراق هەوڵی داوە کە ئەو هەنگاوە بگرێتە بەر، بەڵام لە ئێستادا بەهۆی کەمی هۆشیاری تاکی عێراقی بەرامبەر بە باج، ناتوانرێت راستەوخۆ ئەوە بکرێت، بەڵام ئەو پێشنیازە زۆر دروستە، ئەرکێکی ئەخلاقی و ئابووری هەموو کۆمەڵگەیەکە لەرێگای باجەوە رێگە لەوەبگرێت هاوڕێکەی یاخود ئەندامێکی کۆمەڵگەکەی دووچاری هەژاری ببێتەوە، بۆیە بەگوێرەی تێپەڕبوونی کات کاری لەسەر دەکەن. وتیشی، "ئەم پێشنیازە زۆر جوانە و کارێکی دروستە بۆ تێپەڕاندنی بەشێکی هەژاری و قەیرانی بێکاری".

ئەوە شایەنی باسە کە لە رابردووشدا، راچڵەکین چەندین جار هەوڵیداوە لەرێگای گفتوگۆکردنەوە تاوتوێی رێکارەکانی بانکی ناوەندی لەگەڵ بەرپرسانی بانکەکەدا بکات، بەمەبەستی کۆنتڕۆڵکردنی نرخی دۆلار و بازاری ناوەخۆ چەند پێشنیازێکی ئاراستەوکردوون.